In 2018 reisde ik met mijn familie af naar Le Marche in Italië. Het werd een reis werd met unieke hoogtepunten. In dit blog Tod’s ask me to leave a mark.. volgde ik de aanwijzingen op die in deze krant vermeld stond. Dat toeval niet bestaat weet ik inmiddels en daar laat ik me dus sindsdien door leiden.
Ontdekken – Ontrafelen – en Verbinden zijn de sleutels tot geluk
CIAO TUTTI – het startpunt van je droom vakantie.
Piero della Francesca vereeuwigde de hertog van Urbino en zijn vrouw in de vijftiende eeuw op een prachtig dubbelportret. Je kunt dit kunstwerkje tegenwoordig bewonderen in de Galleria degli Uffizi in Florence, maar ook in de hal van Bed & Breakfast Montancourt in Middelburg, waar een prachtige fotoreproductie op groot formaat hangt.
Saskia logeerde een nachtje bij deze B&B en ontdekte dankzij straatfotograaf & spiegelreflexkunstenaar Silvia Koning, die samen met haar man Wim de B&B runt, welke band Middelburg onderhoudt met Urbino en Rome.
Federico da Montefeltro
Federico da Montefeltro werd in 1422 geboren, als buitenechtelijke zoon van hertog Guidantonio da Montefeltro. Ondanks het feit dat Guidantonio ook een zoon binnen zijn huwelijk wist te verwekken, wees hij Federico aan als zijn opvolger als condottiere.
Een taak die Federico op het lijf geschreven was; hij werd een van de beste legeraanvoerders van zijn tijd. Hij vocht onder meer in opdracht van de machtige familie Sforza uit Milaan, die zijn successen met klinkende munt beloonde.
Federico toonde zijn rijkdom graag. Hij liet in Urbino het prachtige Palazzo Ducale bouwen, waar hij onder meer zijn enorme collectie boeken en zijn steeds groter wordende verzameling kunst onderbracht.
Ook liet hij zich zelf vereeuwigen. In 1465 vroeg hij aan hofschilder Piero della Francescaof hij een portret van hem wilde maken; iets wat in die tijd alleen was weggelegd voor de rijkste edellieden.
Federico staat er en profil op, wat in die tijd vrij ongewoon was. Als je weet dat Federico zijn rechteroog zou hebben verloren tijdens een van de gevechten waarin hij verwikkeld raakte, dan begrijp je wel waarom hij alleen met deze zijde van zijn gezicht vereeuwigd wilde worden…
Aan zijn kromme neus – ooit gebroken tijdens een andere veldslag – kon Piero della Francesca helaas echter weinig doen en ook Federico’s onderkin is duidelijk aanwezig.
Battista Sforza
Federico’s tweede vrouw, Battista Sforza, ziet er heel wat aantrekkelijker uit, al is ze lijkbleek. Dit zou een verwijzing kunnen zijn naar het feit dat Piero della Francesca het portret pas na haar dood schilderde, omdat Federico een blijvend aandenken aan zijn grote liefde wenste.
Battista kijkt de hertog recht in de ogen. Haar portret biedt veel details om uren naar te kijken, van de schitterende juwelen tot het landschap op de achtergrond.
Dat lukt overigens bij B&B Montancourt in Middelburg beter dan in de Galleria degli Uffizi. Niet alleen omdat je daar dichterbij mag komen, maar ook omdat Silvia de portretten zorgvuldig heeft gefotografeerd en vervolgens heeft uitvergroot.
Deugdelijke miniaturen
Wat maar weinig mensen weten, is dat ook de achterzijde van beide portretten beschilderd zijn. Achter op Federico’s portret zie je de hertog, gekroond door de overwinning, in een triomfwagen. De achterzijde van Battista’s portret wordt getrokken door twee eenhoorns, die symbool staan voor kuisheid.
Van Urbino naar Florence
De portretten vormden oorspronkelijk waarschijnlijk een tweeluik, dat te bewonderen was voor de gasten van het Palazzo Ducale in Urbino.
In de zeventiende eeuw nam de laatste nazaat van Federico het dubbelportret als onderdeel van haar bruidsschat mee naar Florence, waar ze met een van de leden van de familie De’ Medici in het huwelijk zou treden. Uiteindelijk belandde het in de Galleria degli Uffizi, waar je het tot op de dag van vandaag kunt bewonderen.
Van Middelburg naar Urbino
Nu jullie het verhaal achter dit dubbelportret kennen, is het tijd om de link tussen Middelburg en de hertog van Urbino te onthullen. Deze band is er dankzij Paulus van Middelburg, die rond 1445 in Middelburg werd geboren.
Hij studeerde onder meer theologie en wiskunde in Leuven en geneeskunde aan de universiteit van Padova, voor hij terugkeerde naar zijn geboortestad om als priester en docent aan de slag te gaan.
Lang bleef hij niet; het buitenland trok. Eerst aanvaardde hij een baan als docent aan de universiteit van Leuven, maar toen hij in 1479 het verzoek kreeg om zich als docent aan de universiteit van Padova te verbinden, trok hij verder zuidwaarts.
Hij was een begenadigd docent voor zijn studenten, maar hij verdiepte zich zelf ook elke dag opnieuw in de astronomie. Hij ontmoette allerlei bekende geleerden op dit vlak en is zelfs medeverantwoordelijk voor de aanpassing van de Juliaanse naar de Gregoriaanse kalender. Hij zou hierover regelmatig per brief van gedachten hebben gewisseld met Copernicus, maar pas vijftig jaar na zijn dood werd de kalender definitief herzien.
Hij reisde regelmatig door de Italiaanse laars. Tijdens een eerste bezoek aan Urbino werd hij hoffelijk ontvangen door de hertog van Urbino, de eerder genoemde Federico da Montefeltro.
Paulus keerde daarna regelmatig terug naar Urbino. Hij zou onder anderen Rafaëlhebben gekend, de beroemdste inwoner die Urbino ooit heeft voortgebracht. Ook werd hij benoemd tot lijfarts voor de hertog van Urbino – een bijzondere prestatie voor een Middelburger, zeker in die tijd!
Het is bijzonder dat deze man ruim vijfhonderd jaar geleden zorgde voor een historische band tussen Middelburg en Urbino – en dat Silvia tijdens een bezoek aan het Palazzo Ducale in Urbino per toeval op deze relatie tussen Zeeland en Le Marche stuitte.
Helaas is er weinig meer over deze Paulus bekend dan we hierboven al noemden en zijn er in Middelburg geen sporen meer van hem terug te vinden. Gelukkig heeft Silvia er bij B&B Montancourt wel voor gezorgd dat de hertogen van Urbino hier voortleven, met hun warme welkom voor alle nieuwe gasten.
In de tuinkamer hielden ze beiden ook een toeziend oogje op Saskia’s ontbijt, dankzij de krukjes waar Silvia ze ook op vereeuwigde.
Ook elders duiken overigens mooie Italiaanse details op, meestal gemaakt door Silvia, die ontzettend creatief is, met een prachtig oog voor detail. Het zal je bij B&B Montancourt dan ook aan niets ontbreken, alsof je even te gast bent aan het hertogelijke hof van weleer.
De Franse naam is overigens een verwijzing naar een vroegere bewoner van het pand, de geschiedschrijver Pieter de la Rue. Hij noteerde ooit: Mon temps court, de tijd vliegt. Dat doet hij inderdaad, ook tijdens ons bliksembezoek aan Middelburg, maar we komen snel nog een keer terug om onder toeziend oog van Federico da Montefeltro en Battista Sforza langer van B&B Montancourt en van Middelburg te genieten.
Wil je ook logeren bij Bed & Breakfast Montancourt? Je vindt deze B&B aan de Rouaansekaai 21 in Middelburg. Op de website van Montancourt vind je meer informatie, maar je kunt Silvia en haar man Wim ook altijd mailen via info@sheisonline.nl of bellen via 0031-651494388.
Van Urbino naar Rome
Ook voor Paulus van Middelburg stond de tijd niet stil. Hij bleef uiteindelijk niet aan het hof van Urbino. Op 30 juli 1494 werd hij benoemd tot bisschop van Fossombrone en dat bleef hij tot zijn – onverwachte – dood op 13 december 1534.
Hij was op dat moment op verzoek van de toenmalige paus, Paulus III, op bezoek in Rome, waar hij werd begraven in de Santa Maria dell’Anima, net als de enige Nederlandse paus die het Vaticaan heeft gekend, Adrianus VI, die afkomstig was uit Utrecht en ruim tien jaar voor Paulus van Middelburg was overleden, in 1523. Als we volgende keer in Rome zijn, gaan we in deze kerk op zoek naar het graf van deze ‘Italiaanse Middelburger’!
Nog meer Italiaanse sfeer in Middelburg
We hadden geluk met de zon, die ons tijdens onze nét vierentwintig uur in Middelburg bijna de hele tijd goed gezind was. Daardoor ziet de abdij eruit als de Florentijnse kloostertuin waar Saskia tijdens haar studie in Florence altijd haar huiswerk maakte, zeker in het zacht gefilterde avondlicht.
De parapluutjes in de Reigerstraat doen denken aan de hemel van parapluutjes die we ooit in Pisogne zagen, aan het Lago d’Iseo.
We vinden ook een aantal echt Italiaanse invloeden in deze Zeeuwse stad. Allereerst prijken onder de voormalige graanbeurs op het Damplein een paar inscripties van moderne Italiaanse kunstenaars:
Het blijkt dat dit stukje stad op initiatief van beeldhouwer Marinus Boezem is omgetoverd tot een Podio del Mondo per l’Arte, een werelds kunstpodium met een Italiaanse naam.
Mede dankzij de VOC is Middelburg altijd al een internationale stad geweest. Tijdens een Stegentocht – een wandeling door de meest bijzondere steegjes van de stad – vertelt stadsgids Hans je meer over de historie van Middelburg. Daarbij komt af en toe een Italiaanse noot voorbij.
Zo is Paulus van Middelburg niet de enige astroloog die met Middelburg verbonden is. Niemand minder dan Galileo Galilei zou zijn astrologische ontdekkingen niet hebben kunnen doen zonder het ‘opstapje’ van de Middelburgse brillenmaker en lenzenslijper Hans Lipperhey. Gids Hans vertelt je precies hoe dat zit – en ook hoe dit weer verband houdt met het bekendste nummer van Queen…
Tijdens de rondleiding hielden wij het bij een echte Zeeuwse bolus, maar als je de steegjeswandeling Italiaanser wil maken, kun je ook een Stegentocht boeken met na afloop een wijnproeverij of een pizza. Op Stegentocht.nl vind je alle details, maar je kunt ook contact met Hans opnemen via info@stegentochtenmiddelburg.nl of via 00316-25484576.
In plaats van een pizza schoven wij aan bij La Piccola Italia (Damplein 46), voor een zomerse spaghetti alle vongole op het terras. Voor het toetje wandelden we naar IJssalon Ciao (Lange Delft 99), die we eerder op de dag al hadden gezien en waar we alleen al vanwege de naam natuurlijk echt even moesten proeven…
Mocht je langer dan één dag in Middelburg blijven, dan tipt Silvia van B&B Montancourt ook nog Il Senso (Lammerensteeg 5), Silvy’s Gusti e Sapori (met een trattoria aan de Stationsstraat 24 en een pizzeria aan de Lange Noordstraat 6) en Il Pranzo (Lange Delft 125). Op vrijdag en zaterdag kun je ook een goed glas Italiaanse wijn proeven bij Wijnhandel De Moriaan (Damplein 27).
Je reis naar Urbino of Middelburg zal vanaf nu nooit meer hetzelfde….zijn. Voor wie nog meer Italiaanse wil proeven loop eens binnen bij Traiteur DaSilva
Ciao Bella….Silvia & Saskia
